یادداشت: حمیدرضا یعقوبی آوینی – مدیر مسئول

پس از واکنش قاطع ایران در خصوص تحرکات جمهوری آذربایجان برای قطع راه ارتباطی ایران با اروپا از طریق ارمنستان (گذرگاه جعلی زنگزو)، به نظر می رسد ترکیه این بار زنگ ها را در جنوب غربی ایران یعنی عراق به صدا درآورده است. هرچند ترکیه از طریق دریای مدیترانه، کانال سوئز، دریای سرخ، دریای عرب و دریای عمان با کشورهای حاشیه خلیج فارس و به خصوص عربستان مراودات تجاری دارد با این حال تنها مسیر جاده ای و ریلی دسترسی این کشور به خلیج فارس، یعنی دسترسی به خلیج فارس از طریق بندر فاو و عراق است.

راه اندازی این کریدور که مسیر حمل کالا و مسافر را میان ترکیه و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس کمتر می کند می تواند در آینده حلقه مهمی از مسیر انتقال کالا از چین و اقتصاد نوظهور آسیای جنوب شرقی به اروپا باشد.

امروزه رقابت در میدان کریدورها، نقشی اساسی در جایگاه و آینده کشورها خواهد داشت. قطعا احداث این کریدور، منجر به دور زدن ایران در مناسبات و مراودات تجاری بین المللی خواهد شد و بدون شک تاثیرات منفی بر موقعیت ژئو استراتژیکی و ژئواکونومیکی ایران می گذارد.

موقعیت جغرافیایی ایران در گذرگاه های بین المللی از جمله کریدور شمال جنوب و شرق به غرب، دسترسی به آب های آزاد و همچنین امنیت پایدار خطوط ریلی و جاده ای و دریایی، امکان مناسبی برای نقش آفرینی ایران در مبادلات تجاری منطقه ای را فراهم آورده اما عدم تکمیل مسیرهای ریلی به خصوص راه‌ آهن رشت آستارا ، چابهار زاهدان، عدم اتصال بنادر عمده کشور به شبکه ریلی، قوانین و مقررات دست و پاگیر، وجود نهادهای موازی در امر حمل ونقل بین المللی، عدم تعاملات مثبت بین المللی، تحریم های گسترده، رقبای منطقه ای ایران را به جای تعامل، به فکر راه اندازی کریدورهای موازی برای دور زدن ایران واداشته است.

هرچند مسیر جدید پیشنهادی ترکیه برای دسترسی به خلیج فارس به لحاظ زمان و بعد مسافت، برای جریان حمل ونقل کالا مناسب است، با این حال سیاستگذاران ترک نمی توانند نقش مولفه های امنیتی را در این خصوص نادیده بگیرند. چه بسا لازم است ترکیه نابسامانی های امنیتی در عراق پس از اشغال آمریکا را مدنظر قرار داشته باشد و به جای تعریف مسیرهایی برای دور زدن ایران، به زمینه های همکاری مشترک با ایران بهتر بیندیشد.